Potomkowie frankistów (katolickich Żydów)

W połowie XVIII w. żydowski mistyk i myśliciel, Jakub Frank, pociągnął za sobą setki zwolenników zwanych wówczas antytalmudystami, a później od jego nazwiska frankistami. Po debatach z rabinami i biskupami ochrzcił się w katedrze lwowskiej w 1759 r., a część jego zwolenników zrobiła to później. Po śmierci Franka (w 1791) jego zwolennicy, zamożni, wpływowi i wykształceni, stali się ośrodkiem wokół którego tworzyła się warszawska inteligencja XIX w.

Ochrzczonych frankistów było ok. pół tysiąca. Nie wszyscy założyli rodziny, znacznej części nie udało się wybić… Ale spora grupa osiadła w Warszawie, gdzie przynajmniej do Powstania Listopadowego tworzyła zwartą grupę, która zawierała związki małżeńskie prawie wyłącznie między sobą. Dlatego jeżeli nawet nie ma ścisłych dowodów genealogicznych, jesteśmy w stanie wyłuskać frankistów na podstawie owych związków rodzinnych.

Poniżej przedstawię dwie listy: pierwszą jest spis protoplastów – założycieli „dynastii” frankistowskich; ze względu na luki w danych część z nich to osoby urodzone w II poł. XVIII w., które były braćmi czy dziećmi osób urodzonych jako starozakonni; lista ta z pewnością będzie jeszcze uzupełniana i poprawiana. Bardzo dużo zawdzięczam tu już pomocy p. Wojciecha Tomorowicza i jego ogromnej wiedzy nt. XVIII-wiecznych frankistów. Druga lista to spis bohaterów Polskiego słownika biograficznego, którzy są ich potomkami.

1. Założyciele dynastii frankistowskich

Mamy tu 84 osoby, noszących 36 różnych nazwisk: Brzeziński, Czyński, Grabowski, Jakubowski, Jasiński, Jeziorański, Kapliński, Koralewski, Krysiński, Lanckoroński, Łabęcki, Marjewski, Markiewicz, Matuszewski, Minkowiecki, Młodzianowski, Moszyński, Naimski, Niemirowski, Nowicki, Oranowski, Orłowski, Piasecki, Piotrowski, Podoski, Rudnicki, Rydecki, Steinbock, Steinbrich, Sygietyński, Szymanowski, Tatarkiewicz, Wołowski, Zaleski, Zaleszczyński, Zalewski, Zawadzki, Zieliński. Jak widać, prawie wszystkie to nazwiska zupełnie polskie, brzmiące jak typowe nazwiska szlacheckie. Część zresztą to nazwiska otrzymane od rodziców chrzestnych.

Brzeziński: Franciszek, Maciej, Michał, Michał, Michał
Czyński: Jan
Grabowski: Beniamin
Jakubowski: Nachman
Jasiński: Aleksander, Jan, Józef, Stanisław, Szymon, Tomasz
Jeziorański: Dominik (chrzest 1759), Józef (chrzest 1759)
Kapliński: Jakub, Jan,
Koralewski: Jan, Karol, Rafał
Krysiński: Józef, Jan
Lanckoroński: Ignacy, Józef, Wojciech
Łabęcki: Józef, Szymon
Marjewski: Feliks, Jan, Karol
Markiewicz: Marcin
Matuszewski: Jan, Józef
Minkowiecki: Andrzej
Młodzianowski: Franciszek (chrzest 1764)
Moszyński: Moszyński
Naimski: Ignacy (chrzest 1759), Józef (chrzest 1759)
Niemirowski: Józef, Stanisław
Nowicki: Magdalena (chrzest 1761), Teresa (chrzest 1761)
Oranowski: Szymon
Orłowski: Ewa (chrzest 1759), Józef
Piasecki: Kajetan
Piotrowski: Antoni
Podoski: Józef
Rudnicki: Józef, Michał, Wojciech
Rydecki: Ignacy, Ignacy, Jan, Jan, N. (mąż Bogumiły z Krysińskich
Steinbock: Sebastian
Steinbrich: Franciszek
Sygietyński: Adam
Szymanowski: Franciszek, Michał, Michał, Paweł
Tatarkiewicz: Jan
Wołowski: Adam, Andrzej (chrzest 1759), Eliasz, Franciszek (chrzest 1759), Franciszek, Ksawery, Marcin, Michał, Michał, Paweł, Piotr, Tomasz
Zaleski: Stanisław
Zaleszczyński: Józef
Zalewski: Kazimierz, Szymon
Zawadzki: Antoni, Jan
Zieliński: Marcin

2. Potomkowie frankistów, którzy zasłużyli sobie na biogram w Polskim słowniku biograficznym

Jeżeli ktokolwiek wątpi, jak ogromny wpływ mieli frankiści na kulturę polską, to niech przeczyta tylko tę listę. A przecież nie ma na niej wszystkich! PSB nie obejmuje liter T-Ż, nie ma więc tu ani Kazimierza Przerwy-Tetmajera, ani Tadeusza Boya-Żeleńskiego, nie ma też Jana Nowaka-Jeziorańskiego (bo żył jeszcze, gdy wydawano tom na „J”) i wielu innych…

3. Czego nie widać w nazwiskach

Ze względu na wczesne przyjęcie katolicyzmu i polskobrzmiących nazwisk (w dodatku zwykle w formie typowo szlacheckiej, jak Brzeziński, Jasiński czy Zaleski), frankistów bardzo łatwo pomylić z polską szlachtą. Skarżył się już na to Zygmunt Krasiński, którego mylono z Aleksandrem Krysińskim. Warto zacytować tu obszerny fragment z listu Krasińskiego do Konstantego Gaszyńskiego, wysłanego z Kissingen 6 lipca 1837, bo dostarcza on mnóstwa informacji na temat tego, czego w aktach metrykalnych nie znajdziemy:

Temu dni kilka przejeżdżał tędy cny i godny wyobraziciel plemienia swojego, eks-sekretarz dyktatora, dawny mecenas Krysiński. Nie wystawisz sobie narzutność, z którą się ten człowiek każdemu nastręcza. Kareta pyszna, w herby, szklanki, filiżanki w herby, karty wizytowe w herby, a herb Leliwa dawny, jeszcze pogański, słowiański, najstarożytniejszy z naszych polskich, wyrażający miesiąc i gwiazdę, czyli obojga Lelów, brata i siostrę, bogów dnia i nocy. Wystawże sobie, że ta biedna para błądziła długo, długo, od kiedy ją Mieczysław z świętych wyrugował borów, aż wreszcie po hełmach tylu rycerzy, po tarczach tylu hetmanów, gdy pierwsi i drudzy polegli, wygaśli, dostała się na palce, na szlafrok, na poduszkę Żyda. I Żyd nią się porządza gdyby niewolników sforą, co kupi, to ją wyrznie na tym. Od łańcuszków, pierścieni Żyd cały połyska, rękawiczek innych nie nosi jedno białe, i to rano i w wieczór. Laski złotem sadzone z Londynu sprowadza, portki z Londynu, okulary ditto. Słowem, wielki pan taki, że mnie każdy golibroda, widząc obok niego, weźmie za lokaja, za gatunek pazia lub forysia, a jego za księcia jakiego z Moskwy lub Trebizondu. Lecz z tym wszystkim Żyd nie zdoła zataić pewnych przycisków w mowie, pewnych poruszeń w grzbiecie, pewnych usterków w chodzie, które go biegłemu oku wydadzą za kuzyna Rotszylda. Potem, zanadto niegrzeczny i dumny na prawdziwego szlachcica. Godności żadnej w postawie, wciąż gada o pieniądzach i sypie stami dukatów, nie z worka, ale z gęby. Ta dziwna mieszanina złota zewnątrz a błota wewnątrz dziś panuje w Warszawie. Różnorodnymi okolicznościami u nas i we Francji skutek sprowadzony jeden i ten sam. Szlachta w dół, tiers état w górę (bo u nas prócz przechrztów tiers état nie było). Zresztą w Polsce tiers état jest nienarodowy, przybył albowiem z Niemiec lub z Palestyny, własnegośmy nigdy nie mieli. Wdarł się on do Polski z prawami cudzoziemskimi, odwoływał się do Magdeburga, zarzucił Polskę cudzoziemszczyzną, zdobył Polskę i zgnębił ją moralnie, i ducha słowiańskiego, rodzimego w niej zatarł. [Cyt. za: Listy Zygmunta Krasińskiego do Konstantego Gaszyńskiego, Lwów 1882, ss. 167-167.]

Jak pisze Maria Janion w książce Bohater, spisek, śmierć. Wykłady żydowskie, w ramach niejakiej zemsty, Krasiński uczynił z Aleksandra Krysińskiego pierwowzór przechrzty-Leonarda w Nie-boskiej komedii. Zwróćmy jednak uwagę, że Nie-boska powstała w r. 1833. Było to 70 lat po tym, gdy dziadkowie Krysińskiego wzięli katolicki ślub (w lutym 1763 r.)! Już ojciec Krysińskiego urodził się jako katolik (w grudniu 1763 r.)!

Potomkowie frankistów (katolickich Żydów)

1. Założyciele dynastii frankistowskich

2. Potomkowie frankistów, którzy zasłużyli sobie na biogram w Polskim słowniku biograficznym

3. Czego nie widać w nazwiskach

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Archiwa

Meta